Test Elisa - przeznaczenie

Test ELISA wykorzystywany jest w ramach wykrywania substancji o właściwościach antygenowych. Jego nazwa wywodzi się od angielskiego zwrotu enzyme-linked immunosorbent assay. W Polsce nazywany jest on również testem immunoenzymatycznym. Został on wykryty w latach 60. XX wieku przez dwie, działające odrębnie, grupy badawcze: Petera Perlmanna i Evaę Engvall z Uniwersytetu w Sztokholmie oraz przez Antona Schuursa i Baukea van Weemen z Holandii. Mimo iż metodyka wykonania testu była różna w obu grupach badawczych, zastosowano jednak wspólną technikę, polegającą na wykorzystaniu enzymów celem wykrywania reakcji antygenów z przeciwciałami. Test ELISA stanowił zatem bardzo dobrą alternatywę dla stosowanego wcześniej testu radioimmunologicznego, który wykorzystywał, szkodliwe dla zdrowia, znakowanie radioaktywne.

Na samym początku test ELISA stosowano w celu wykrywania przeciwciał znajdujących się w surowicy. Z czasem jednak odkryto, iż za jego pomocą można zbadać ilość antygenów zawartych w badanej próbce. Po wielu próbach badawczych, test ten okazał się powszechnie wykorzystywanym testem klinicznym, stosowanym na szeroką skalę, zarówno do celów naukowych, jak i diagnostycznych. Na chwilę obecną stosuje się go również w przemyśle spożywczym, celem wykrywania alergenów, a także w rolnictwie i w toksykologii. Test ELISA wykonywany jest na polistyrenowych, bądź pleksiglasowych płytkach 96-dołkowych, które składają się z 8 rzędów oraz 12 kolumn. Płytka opłaszczona zostaje przeciwciałem, bądź antygenem.

Odmiany testu ELISA

Jednym z najczęściej stosowanych testów, jest tak zwany direct ELISA, a więc test bezpośredni, polegający na opłaszczaniu podłoża antygenem, a następnie inkubowaniu go z roztworem swoistego przeciwciała połączonego z danym enzymem. Po dodaniu substratu i zmierzeniu intensywności uzyskanego zabarwienia, można oszacować zawartość białka w badanej próbce. Jest to technika szybka i prosta do wykonania, choć dosyć kosztowna.

Najczęściej stosowanym testem jest indirect ELISA, a więc test pośredni, polegający na opłaszczaniu płytki antygenem oraz przeprowadzaniu inkubacji z roztworem przeciwciała pierwszorzędowego, które łączy się z badanym białkiem. Taki kompleks zostaje uwidoczniony za pomocą przeciwciała drugorzędowego, związanego enzymem. Po dodaniu substratu, przeciwciało to warunkuje uzyskanie barwnej reakcji. Zaletą tego rodzaju testu ELISA jest przede wszystkim fakt, że nie ma konieczności znakowania swoistych dla antygenu przeciwciał pierwszorzędowych. Jest to jednak technika znaczniej bardziej pracochłonna.

Trzecim, często stosowanym rodzajem testu ELISA, jest tzw. competitive ELISA, a więc test kompetycyjny – rywalizacyjny, wykorzystujący współzawodnictwo mieszaniny składającej się z różnych przeciwciał o miejsca wiązania na antygenie. Faza stała zostaje opłaszczona odpowiednim białkiem. Następnie dodaje się do niej badaną surowicę, a także wyznakowane przeciwciała.